NZ Human Rights Commission - Accessible HTML Document

Ngā pātai me ngā amuamu tika tangata

Enquiries and Complaints - Māori translation

Whakahāweatanga me te nonotitanga

E whakaratoa e Te Kāhui Tika Tangata tētahi ratonga amuamu me te pātai koreutu, kōkau hoki hei whakarite i ngā take whakahāwea me te nonotitanga ā-iwi, mahi whakaito hoki.

Ka pā mai te whakahāwea ina huhunu te whakarite i te tangata, kāore rānei e ōrite te whakahaerehia ki ētahi atu.

Mēnā ki ōu whakaaro i pā mai te whakahāweatanga ki a koe, ka taea e koe te tuku amuamu ki Te Kāhui Tika Tangata. Ka taea e Te Kāhui Tika Tangata te āwhina i a koe mā te tuku tohutohu me te pārongo, ā, mēnā e tika ana, mā te takawaenga i tō amuamu.

He takahi ture i raro i te Ture Tika Tangata ki te whakahāwea i runga i ēnei take:

E pā ana ngā take ki te ao ō mua, me ō naianei o te tangata, me ngā āhuatanga whakapae. Hei tauira, he turekore te whakahāwea i te tangata nā tōna mate hinengaro, i pā mai taua mate i mua, e whakapae rānei kei te pāngia e te mate hinengaro.

Kāore i te turekore ngā whakahāweatanga katoa. He turekore i raro i te Ture Tika Tangata ina pā mai i roto i:

Te mahi whakaito me te nonotitanga ā-iwi

He momo whakahāwea te mahi whakaito me te nonotitanga ā-iwi.

Whakahāwea tāhapa

Ko te whakahāwea tāhapa ko tētahi mahi, kaupapa here rānei ko tōna tikanga ko te ōritetanga o te whakahaere i ngā tāngata katoa engari ko te mutunga ake he whakahāwea kē. Hei tauira, ko te urunga kotahi noa iho ki tētahi toa me piki mā ngā arapiki, he whakahāwea tēnei i te tangata whai kōrea.

Ētahi atu amuamu tika tangata

Ka taea tonu e koe te whakapā ki Te Kāhui Tika Tangata mēnā mō ētahi atu take tika tangata kē tō amuamu. Ka taea e te ratonga pātai me te amuamu mā te tuku tohutohu me te pārongo, ā, mā te tuku whakaaro anō mō te huarahi pai ki te whakatau i tō take.

Ētahi atu pokapū

Ko te tikanga ko ngā mahi turekore i raro i te Ture e kapihia anō e ētahi atu ture. Ko te tikanga o tēnei ka taea te whakarite take mā te tuku amuamu ki te Kaikōmihana a Te Kāhui Tika Tangata, ki tētahi atu whakahaere rānei.

Kāore o hiahiatanga ki te kōwhiri huarahi, i te tīmatanga, mō te haere ki Te Kāhui Tika Tangata, ki tētahi atu rōpū rānei.

Ngā kōti me ngā pirihimana

Ko ētahi o ngā mahi turekore i raro i te Ture he taihara pea. Hei tauira, ko ētahi momo mahi whakaito he koeretanga pea. Ko ētahi o ngā momo wero ngākau wehewehe ā-iwi ka ōrite anō ki ngā whanonga hākiki.

Ka taea e ngā tāngata te tuku amuamu i raro i te Ture me te tuku whakapā hē me ngā pirihimana, te tuku rānei ki te kōti mō taua take anō. Kāore koe e mate ki te whai i tētahi kōwhiri, ki tētahi atu.

Whakapārurenga

E tiakina ana e Te Ture Tika Tangata ngā tāngata mai i te whakapārurenga e ētahi atu nā te mea i whakapā atu rātau ki Te Kāhui Tika Tangata mō te tuku amuamu, te tautoko rānei i tētahi atu ki te tuku amuamu.

He amuamu tika tangata tāu?

Whakapā mai

Ko te mahi tuatahi ko te whakapā mai ki tō mātau Ratonga Kōkiri Tiro whakapaerōpū InfoLine. Me waea mai, īmēra, waea whakaahua, tirohia rānei tā mātau paetukutuku.

Whakataunga kōkau

He koreutu, muna, ā, kāore e hiahiatia tētahi rōia. Ka whakaratoa he pārongo e ngā kaimahi hei āwhina ki te whakatau i tō amuamu. Ka whakatau te Ture mēnā ka āhei Te Kāhui Tika Tangata te whakaae ki tō amuamu. Mēnā e kitea ake he whakahāwea turekore te take, ka tukuna atu koe ki tētahi o ā mātau kaitakawaenga.

Takawaenga

He koreutu, muna me te tōkeke. Ka āwhina te kaitakawaenga i ngā rōpū e rua ki te whakarite i ngā take i whakaarahia e te kaituku amuamu. Kei roto i te takawaenga ko te whakamārama i Te Ture Kāhui Tika me te whakarite i ētahi rongoā.

Whakataunga

Ko te nuinga o ngā amuamu ka whakatauhia mā ngā whakataunga kōkau, takawaenga rānei. Ko te tikanga, ko te hua: he whakapāha, he whakaaetanga kia kaua anō taua mahi e mahi, te whakauru ki tētahi hōtaka mātauranga, whakangungu rānei, utu paremata rānei.

Te whakawā ā-ture

Ki te kore e tau tō amuamu mō te whakahāweatanga mā te takawaenga, ka taea e koe te tuku kia whakawāhia. I tēnei wāhanga, ka whakawāhia ngā amuamu tika tangata i mua i Te Taraipiunara Arotake Tika Tangata. Ka taea e koe te tono mō tētahi māngai ā-ture koreutu.

Whakakape: Ahakoa ka whakamātau mātau kia noho tino tika ēnei pārongo, kaua e whai hei tohutohu ture.

Whakapā ki Te Kāhui Tika Tangata